De afgelopen weken werd het publieke debat rond Marco Borsato opnieuw een mediaspektakel. Iedereen vindt er iets van. Maar wat zegt deze storm van meningen eigenlijk over óns én over hoe we omgaan met macht, slachtoffers en manipulatie? Waarom lijken we telkens méér empathie te voelen voor degene die beschuldigd wordt, dan voor degene die het heeft meegemaakt?
De driehoek: dader, slachtoffer en omstanders
In bijna elke misbruikzaak ontvouwt zich hetzelfde scenario: een dader die ontkent, een slachtoffer dat moet bewijzen dat haar pijn echt is, en een publiek dat zich laat afleiden in plaats van de werkelijkheid onder ogen durft te zien.
De zaak rond Marco Borsato laat – helaas, zoals bij zoveel openbare schandalen – zien hoe snel we als samenleving meegaan in die driehoek. De vele meningen online doen lijken alsof iedereen weet waar de waarheid ligt. Zo ontstaat een narratief dat comfortabel voelt, in plaats van dat we kijken naar de feiten.
Velen willen zich erin mengen om op te komen voor de vermeende pleger of het vermeende slachtoffer, maar wat er eigenlijk gebeurt is dat er enorme ruis op de lijn ontstaat.
In die misbruikdriehoek schuilt iets fundamenteels over hoe wij omgaan met macht, loyaliteit en ongemak. De vermeende dader krijgt ruimte, het slachtoffer krijgt vragen, en de omstanders krijgen het laatste woord.
Het is een patroon dat ik door het turnschandaal tot in detail herken.
DARVO in actie – hoe de rollen worden omgedraaid
In mijn boek Door de pijn heen beschrijf ik hoe mijn toenmalige trainer tijdens de rechtszaak de zogenoemde DARVO-tactiek inzette om mij en tientallen andere slachtoffers in diskrediet te brengen.
Het is dezelfde strategie die in talloze misbruikzaken wordt toegepast:
- Deny – alles ontkennen.
- Attack – subtiele sneren, twijfel zaaien, geruchten verspreiden, karaktermoord plegen.
- Reverse Victim and Offender – de rollen omdraaien zodat de dader zichzelf als slachtoffer presenteert.
Ook in de zaak Borsato zien we dat patroon. De nadruk ligt niet op wat er is gebeurd, maar op zijn “verwoeste carrière”, op “hoe zwaar het voor hem is” en op opmerkingen als:
“Maar het gedrag van moeder en kind was ook niet normaal.”
De afleidingsmanoeuvre op social media
Op sociale media laten omstanders zich massaal meenemen in deze manipulatietactiek. De aandacht verschuift van het gedrag van de vermeende dader naar het meisje zelf, en naar haar omgeving.
Er wordt gesproken over haar moeder, over hoe ze zou zijn opgegroeid, wat de (seksuele) norm in het gezin was en hoe vreemd hun gedrag zou zijn.
De vraag die velen drijft: Wie is deze moeder, en hoeveel kunnen we over haar te weten komen om haar zwart te maken, zodat we niet naar de duistere realiteit van misbruik hoeven te kijken?
Dezelfde afleidingsmanoeuvre zagen we bij het turnmisbruik. Toen ging het plots massaal over de ouders:
“Waar waren de ouders dan?”
“Hoe konden ze dit laten gebeuren?”
“Met mij als ouder was dit nooit gebeurd.”
Zelfs beschuldigde trainers gebruikten die strategie door ouders door het slijk te halen, zodat de focus verschoof van hun eigen handelen naar andermans tekortkomingen.
Ondertussen wordt het meisje – net als de moeder in deze zaak – geanalyseerd, beoordeeld en opnieuw ontmenselijkt. Iedereen lijkt er iets van te vinden en twijfelt nu wie precies de dader is.
Dat is wat DARVO doet: doelbewust twijfel zaaien. De bekende man krijgt begrip, en het meisje dat durfde te spreken wordt ter discussie gesteld.
De schadelijke rol van media en omstanders
De (sociale) media spelen een enorme rol in hoe wij kijken naar schuld en onschuld. In plaats van ruimte te laten voor de rechtsgang, vullen talkshows en podcasts het vacuüm met meningen, aannames en emoties. Mensen die er niet bij waren, spreken zich uit over hoe zíj het ervaren hebben.
Wederom: precies zoals bij het turnschandaal.
Die ruis is niet onschuldig. Het beïnvloedt de publieke opinie, vergroot de druk op het slachtoffer en vergiftigt het gesprek over verantwoordelijkheid.
Het is verontrustend hoe snel mensen partij kiezen op basis van één videoclip, één kop of één uitspraak van een influencer. Niemand was erbij, en toch lijkt iedereen het zeker te weten.
Soms is het niet nodig om overal iets over te zeggen. Niet omdat je geen mening mag hebben, maar omdat je niet genoeg wéét om die mening verantwoord te delen. Als je er niet bij was, doe dan een pas op de plaats.
Want voor je het weet, spreek je op een manier die – onbedoeld – de dader steunt en het slachtoffer verder beschadigt.
Dat betekent niet dat niemand zich mag uitspreken. Juist de stemmen van professionals die kennis van zaken hebben, zijn onmisbaar. Mensen zoals Richard Korver en Iva Bicanic laten zien hoe het wél kan: zorgvuldig, feitelijk en zonder ruis. Hun woorden waren goud waard in de uitzending van Pauw & De Wit (BNNVARA).
Wie vanaf de zijlijn meepraat zonder kennis of nabijheid, kan onbedoeld precies het machtsspel versterken dat slachtoffers probeert te breken.
Dezelfde dynamiek in sport, muziek en film
De dynamiek van misbruik – dát is waar het in mijn ogen om gaat.
Hetzelfde patroon duikt op in elke sector. De zaak Borsato speelde zich af in de privésfeer, maar wortelt in de muziekindustrie, met dezelfde factoren als in de sport en Hollywood. Allemaal sectoren waar de drang naar prestaties en roem zorgen voor gedrag wat over grenzen gaat.
Door aanzien en bekendheid wordt de macht van een persoon vergroot.
Jong talent wordt afhankelijk van coaches, mentoren, producers of managers. Welk jasje ook, het zijn mensen naar wie ze opkijken. De grens tussen professioneel en persoonlijk contact vervaagt, en kritiek wordt afgestraft omdat succes en reputatie op het spel staan.
De details verschillen, het podium is anders, maar het patroon blijft identiek:
Een machtspositie wordt misbruikt, omstanders zwijgen, slachtoffers worden afgewezen of geridiculiseerd, en de media richten zich liever op het drama dan op het systeem dat het mogelijk maakt.
Het gaat niet om één man, één meisje of één incident. Het gaat om een cultuur die macht beschermt en misbruik normaliseert zolang geld, roem of status belangrijker zijn dan menselijkheid.
Van incident naar systeem – wat we écht moeten zien
De publieke discussie rond Marco Borsato lijkt te draaien om schuld of onschuld. Maar wie dieper kijkt, ziet dat het daar niet om gaat. Het gaat om de structuren die dit gedrag mogelijk maken, beschermen en normaliseren.
Wat mij opvalt, is dat we in een maatschappij leven die charisma verwart met betrouwbaarheid, en slachtoffers met argwaan benadert zodra ze zich uitspreken. Dat is toch de wereld op z’n kop?
Zolang we incidenten blijven zien als op zichzelf staande drama’s, zal er niets veranderen. We kijken telkens weer naar de persoon, niet naar het patroon.
En dat is precies hoe misbruik in stand blijft…..
Stay tuned voor deel 2 van deze blog: de prijs van spreken (rol van slachtoffers). ✨
*In deze blog kunnen affiliate links staan, wat betekent dat ik een kleine commissie krijg als je via die link besteld. Kost jou niks extra, steunt mij enorm!
Het maakt heel veel uit hoe je reageert vanuit wat je zelf hebt mee gemaakt .
Ik ben zelf slachtoffer en van daar uit reageer ik en weet ik dat Marco zo v fout is als elke narcist .
En heb ik het te doen met alle slachtoffers die zo weer genageld worden aan het kruis van misbruik .
Dankjewel dat je dit deelt. Ik herken heel goed wat je zegt. Vanuit wat je zelf hebt meegemaakt voel je meteen waar het misgaat, en hoe geraffineerd dat spel van manipulatie kan zijn. Dat is ook waarom zoveel mensen cognitief dissoneren, gewoonweg omdat ze het niet hebben meegemaakt en het dus een ‘te ver van mijn bed – show’ is. Het is schrijnend hoe vaak dit patroon zich herhaalt in misbruikzaken. Wel denk ik dat daar de kracht van survivors ligt: we pikken signalen op bij andere slachtoffers én prikken feilloos door de spelletjes van daders heen. 🙏